Şema Nedir?
Şema kendimizi, başkalarını ve dünyayı nasıl algıladığımızı şekillendiren, derinlere yerleşmiş temel bir inanç veya bir kalıp olarak ifade edilebilir. Bir başka deyişle şemalar dünyayı görmek için kullandığımız gözlükler gibidir.
Şema Nasıl Oluşur?
Şema yaşamın erken dönemlerinde gelişir ve bugün çeşitli durumlarda düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı etkileyebilir. Şema, olayları yorumladığımız filtreler gibi ilişkilerimizi, özgüvenimizi ve genel huzurumuzu etkileyebilirler.
Şemalar çocukluk deneyimlerimizden kaynaklanır. Sıklıkla bazı temel ihtiyaçlarımızın çocukken yeterince karşılanmamasının bir sonucudur.
Şema Yaşamımızı Nasıl Etkiler?
Gündelik yaşamda uyumsuz şemalarımız tetiklendiğinde, terk edilmiş olduğumuzu düşünebilir güvensiz, korkmuş, utanmış ve bir dizi başka karmaşık duyguyu hissedebiliriz.
Şema Terapi Nedir?
Şema terapi, bilişsel yeniden yapılandırma, çift sandalye ve yeniden yaşantılama gibi teknikler aracılığıyla, bireylerin şemalarının kökenlerini keşfetmelerine, etkilerini anlamalarına ve yeni başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olmayı amaçlar.
Şema Terapi Neyi Hedefler?
Şema terapi sürecinde her seans danışanın günlük yaşamında karşılaştığı sorunlar değerlendirilir. Yaşamı zorlaştıran, durumun yaratabileceği stresten bağımsız bir şekilde yoğun olumsuz duygular hissetmesine neden olan temel inanışlara, başka bir deyişle bu sorunların kaynağı olan şemalara ulaşılır.
Zaman zaman verilen yapılandırılmış ödevler de danışanların olumsuz inançlarıyla sürekli olarak yüzleşmelerine yardımcı olur. Şema terapi sürecinde her seans danışan, sağlıksız kalıplarının ne zaman tekrar ettiğini ve yaşamında nasıl sorunlara yol açtığını belirlemek için terapistiyle birlikte çalışır.
Bir süre sonra danışanın uyumsuz şemalarının aktif olduğu anların kendisi tarafından fark edilmesi hedeflenir. Danışanlar şema terapi seanslarında bu şemaların kökenlerini anlamayı ve kalıcı değişiklikleri nasıl yapacaklarını öğrenirler.
Zaman zaman yeniden yaşantılama tekniği ile terapist, danışanın çocukluğunda karşılanmamış olan bazı ihtiyaçlarını karşılamak için kısmi bir ebeveyn rolü üstlenir.
Şema terapi sonlandığında,
- Kişinin yaşamını zorlaştıran düşünme tarzını fark etmesi,
- Katı yapısıyla uyumu bozan şemaların kişi üzerindeki etkisini azalması, sağlıklı yanın güçlenmesi,
- Geçmişte karşılanmamış ihtiyaçların giderilerek duygusal gerilimin azalması amaçlanır.
Psikolog Doktor Rukiye Köroğlu